فرم دهی به پرچین ها، آسیب زدن یا زیبایی بخشیدن

به گزارش شهرآرانیوز وقتی در حاشیه بولوار قدم بر می‌دارید، دیوار‌های سرسبز گویی هم مرز میان پیاده رو و جوی و خیابان شده اند. پرچین‌هایی که قد و قواره شان نه آن قدر باید بلند شود که برای عبور و مرور و دید عرضی خیابان محدودیت ایجاد کنند و نه آن قدر کوتاه باشد که خلوتی اش زیبایی محیط را بگیرد. در میادین شهر، پارک ها، حاشیه معبر‌ها و... گونه‌های گیاهی مختلفی از پرچین‌ها و درختچه‌ها سال هاست که به شهر زیبایی می‌بخشند.

از ابتدای سال تاکنون بسیاری از گلایه‌های مردمی به موضوع هرس درختان، خطری بودن شاخه‌های افتاده، هرس پرچین ها، زیباسازی و مراقبت از آن‌ها اشاره داشت. موضوعی که شاید در وهله اول یک نیاز کوچک محله‌ای عنوان شود، اما در بطن خود یک کار سخت و طاقت فرسای چندین و چند ساعته را به دنبال دارد. به همین بهانه یک روز با  گروه هرس فضای سبز محیط زیست شهرداری منطقه ۷ همراه شدیم تا از نزدیک همه درخواست‌های شهروندان را حول محور زیباسازی هرس شاخه‌های درختان و البته هرس درختچه‌ها و پرچین‌ها بررسی کنیم و پاسخ دهیم.

هرس پرچین‌ها در بولوار فرودگاه

قرارمان حاشیه بولوار فرودگاه است. نیرو‌های فضای سبز منطقه ۷ مشغول هرس پرچین‌های حاشیه بولوار هستند. یک نفر با دستگاه «تروان زن» در حال هرس پوشش گیاهی مربعی شکل است و دیگری با قیچی دستی بزرگی طرح توپی درختچه کناری را نظم می‌دهد. نیروی دیگری نیز ضایعات حاصل از هرس را با جارو جمع کرده و روی هم تلنبار می‌کند تا با وانت جمع شوند.

قرار است از نزدیک پاسخ برخی از سؤالات و درخواست‌های مطرح شده از سوی شهروندان درباره شیوه هرس پرچین‌ها را بپرسیم. پیام‌هایی که بعضی از آن‌ها ناشی از دغدغه محیط زیستی است و برخی دیگر نیز جنبه ایمنی دارد. شهروندی در پیام به ستون حرف مردم برایمان نوشته بود: «چرا برای فرم دهی و طراحی پرچین‌ها قالب‌های یکسانی ندارند. این همه پراکندگی طراحی شلوغ است.» شهروند دیگری نیز در این باره پرسیده بود: «چرا در بعضی از بولوار‌ها پرچین‌ها را هنوز هرس نکرده اند، ارتفاع پرچین به اندازه‌ای بلند شده است که مانع دید می‌شود و برای عبور و رد شدن از کنار پیاده رو نیز مشکل ساز هستند.»

 در پیامی دیگر شهروندی این سؤال را مطرح کرده بود: «برای طرح زدن روی درختچه ها، گیاه آسیب می‌بیند، چه ضرورتی دارد که این کار را انجام می‌دهند. بعد از مدتی هم درختچه خشک می‌شود و از بین می‌رود.» این سؤالات را با محسن رستمی، معاون فضای سبز شهرداری منطقه ۷ در میان می‌گذاریم که در حین کار کردن نیرو‌های فضای سبز بر روی گونه‌های پرچین‌ها به ما پاسخ می‌دهد.

پرچین‌هایی که هرس می‌شوند

رستمی درباره زمان‌های هرس پرچین‌ها می‌گوید: در برخی بازه‌های زمانی نمی‌توانیم گیاه را هرس کنیم. تیر و مرداد و اوایل شهریور به دلیل اینکه گرمای هوا زیاد است اگر این کار را انجام بدهیم، موجب سوختگی جوانه‌های گیاه می‌شود و آسیب می‌بیند.

وی درباره انواع گونه‌های پرچین‌ها و زمان‌های هرس آن‌ها بیان می‌کند: در شهر چند گونه گیاهی ترون، زرشک، پیراکانتا و شمشاد داریم که در طول سال در بعضی از ماه‌ها که رشد بیشتری دارند دوبار هرس می‌شوند. تلاش می‌کنیم در محدوده‌هایی که گیاهان به صورت دیوار مانند هستند در یک ارتفاع خاص با فرم دهی حفظ شوند. معمولا در اواسط شهریور تا مهر هرس انجام می‌شود و پس از آن گیاه به خزان می‌رود. ممکن است بعضی از مناطق گیاه نیاز به جوان سازی داشته باشد و اصطلاحا «خشبی» شود که در اواخر آذر و دی در ارتفاع خیلی پایین ۷۰ سانتی متر تا یک متر هرس می‌شوند تا فصل بهار گیاه جوان شود.

رستمی ادامه می‌دهد: اگر در این ایام شهروندان چنین منظره‌ای را دیده اند به دلیل همین موضوع است. در مجموع گونه‌هایی که‌ می‌کاریم، بعد از یک یا دوماه هرس، فرم دهی را شروع می‌کنیم. البته باقیچی بدون تروان زن. چون یک بوته است معمولا دو سال هم زمان می‌برد که فرم پذیر شود. در طول دو سال هم با قیچی فرم و شکل می‌دهند.

معاون فضای سبز شهرداری منطقه ۷ مشهد درباره فرم دهی به پوشش گیاهی، فرایند اجرا و اینکه ممکن است گونه‌های گیاهی یا درختچه‌ها در این فرم دهی آسیب ببینند می‌گوید: هر پوشش گیاهی متناسب با گونه‌ای که دارد فرم دهی می‌شود. به عنوان مثال درختچه‌ای که برگ پهنی داشته باشد به شکل توپی طرح داده نمی‌شود. نیرو‌ها در این زمینه آموزش دیده اند. در مشهد حدود سه یا چهار نفر داریم که توانایی طراحی بر روی پوشش گیاهی را دارند و بقیه نیرو‌ها نیز زیر نظر ناظر کار می‌کنند و به هیچ عنوان به پوشش گیاهی آسیب وارد نمی‌شود.

رستمی درباره خشک شدن یا از بین رفتن برخی از پرچین‌ها یا درختچه‌ها می‌افزاید: آلودگی خاک، آفت یا کرم سفید ممکن است در بعضی از مناطق زمینه ساز آسیب به ریشه گیاه یا درختچه شده باشد که با مشاهده خشک شدن، پژمرده شدن و رو به زوال رفتن آن‌ها متوجه می‌شویم. مبارزه شیمیایی یا در فصل سرد آبیاری سنگین برای مقابله با این موضوع انجام می‌شود. مثلا در بولوار فرودگاه، بخش‌هایی از بولوار جمهوری آفت کرم سفید در پوشش گیاهی داریم. در فصل رویش با نظر گیاه پزشک سم تجویز و به میزان مشخصی با آب مخلوط می‌شود و با روش آبیاری سنگین که در عمق خاک نفوذ می‌کند تلاش می‌شود که آفت‌ها از بین بروند.

آموزش و تخصص لازم برای هرس پوشش گیاهی

علی مکتوبی که بیش از هجده سال است در حرفه طراحی و هرس پرچین‌ها فعالیت دارد درباره فرم دهی به پرچین‌ها می‌گوید: من تجربی یاد گرفته ام البته دوره‌های آموزشی و تخصصی هم گذرانده ایم که به گیاه آسیبی وارد نشود. با قیچی یا تروان زن این کار را انجام می‌دهم. اولین طرح یک پرنده بود که سال ۸۵ در نمایشگاه بین المللی کار کردم و پس از آن در بولوارها، میادین و... هم اشکال مختلف و هم عبارت‌هایی مانند یا حسین را طراحی کرده ام. چون آموزش دیده ایم و تخصصی این کار را انجام می‌دهیم شهروندان نگران از بین رفتن پوشش گیاهی نباشند. برای طرح‌ها گونه گیاه را در نظر می‌گیریم. همه جا نیز طراحی انجام نمی‌شود. معمولا در میادین اصلی و بولوار‌های مهم طرح زده می‌شود.

یاسر حسینی، یکی دیگر از نیرو‌های فضای سبز، که تروان زن را روی دیوار‌های پرچین حرکت می‌دهد و غباری از برگ‌ها و سر شاخه‌ها روی هوا پخش می‌شود، بیش از بیست سال است که در فضای سبز اشتغال دارد.  درباره آموزش‌ها و ایمنی لازم می‌گوید: همه نیرو‌ها آموزش می‌بینند و دقت و تمرکز هم اهمیت زیادی دارد.

حسینی درباره حادثه‌ای که یک بار برای خودش پیش آمده است می‌گوید: اگر آبیاری انجام شده باشد و در حال کار کردن با دستگاه تروان زن پا روی زمین خیس سر بخورد، دستگاه به بدن برخورد می‌کند و آسیب جدی دارد. یک بار همین اتفاق برای من افتاد و دستگاه به پایم گیرد کرد و آسیب دیدم.

۱۶۵ هکتار پرچین در شهر مشهد

در این بازدید معاون اداره کل بهبود محیط زیست شهرداری مشهد درباره عملکرد کلی اکیپ‌های هرس می‌گوید: سیزده منطقه داریم که پیمانکار‌های مختلف دارند. حجم این عملیات‌ها در حوزه پرچین‌ها بر روی پوشش‌های گیاهی نظیر ترون، پیراکانتا و زرشک است که البته هرس بر روی پوشش گیاهی زرشک‌ها را مدتی متوقف کردیم که در حال حاضر زرشک‌ها هم وضعیت بهتری دارند. هرس‌ها در قسمت‌هایی که مانع دید راننده می‌شوند یا در عبور عرضی ایجاد خطر برای شهروندان می‌کنند، ضرورت است. در مجموع ۱۶۵ هکتار پرچین هرس می‌شوند.

امین متقی می‌افزاید: در زمینه هرس، باغبان‌هایی داریم که آموزش دیده اند و بر اساس دوره‌ها و تخصص‌هایی که دارند به کار گرفته می‌شوند. از کارگر یا باغبان صفر در این زمینه استفاده نمی‌کنیم. ما حدود هشتاد پیمانکار داریم که با اکیپ‌های مختلف این کار را در تمام نقاط شهر انجام می‌دهند.

در ادامه حتما بخوانید میزبانی باغ مشهد از جشنواره پاییز هزار رنگ

فرم دهی به شکل‌های مختلف نخواهیم داشت

متقی درباره انتقاد وارد شده به تنوع طرح‌ها در سطح شهر می‌گوید: در سنوات گذشته بحث طراحی را داشتیم که در میادین و بولوار‌ها و... انجام می‌شد. امسال طراحی خاصی را اعلام نکردیم. فعلا فقط هرس را انجام داده اند در مکان‌هایی که پرچین به صورت دیواره است. به همان صورت هرس را انجام می‌دهند. هرس شکل دهی و فرم دهی به صورت اشکال مختلف نخواهیم داشت. به این دلیل که به صورت متمرکز می‌خواهیم کلونی ایجاد کنیم. وی درباره تأخیر در هرس‌هایی که امسال اتفاق افتاده است، اظهار می‌کند: به این دلیل که ما سرمای سال گذشته را داشتیم، می‌خواستیم پرچین‌ها و گونه‌های حساس رشد کنند و طراوت و تازگی داشته باشند. همچنین گیاه جان بگیرد و بعد هرس را انجام بدهیم.

در زمان حادثه اکیپ ویژه داریم

متقی در بحث قطاعی درختان حادثه ساز نیز می‌افزاید: شب‌هایی که طوفانی است و میزان آسیب به درختان بیش از همیشه است اکیپ‌های ویژه فعال می‌شوند. در معابر اصلی، خود مناطق انجام می‌دهند در معابر فرعی، پیمانکار به صورت متمرکز در سازمان پارک‌ها بحث قطاعی را انجام می‌دهد.